Cechy i ewolucja stylu narodowego na przykładzie muzyki polskiej XVIII i XIX w. (2024)

Świadomość odmienności narodowej przejawiała się już we wcześniejszych epokach, pojęcie narodowości zostało jednak zdefiniowane na przełomie wiekuXVIII iXIX. Wczasie tym szkoły narodoweszkoły narodowe rozwijały się znajwiększą siłą wkrajach walczących oniepodległość, podczas walk narodowo‑wyzwoleńczych.

R1HPjSapznwJc1

DoXIXw. muzyka była sztuką bardziej uniwersalną, akompozytorzy twórcami międzynarodowymi iponadnarodowymi (np. Haendel, Gluck, Mozart czy Beethoven). Wmuzyce romantycznej natomiast coraz mocniej zaczęły uwypuklać się różnice narodowościowe. Przejawiało się to akcentowaniem odrębności narodowych, zarówno wtreści, tematyce utworów, jak iwwykorzystanych środkach muzycznych. Wymienić tu można kult pieśni ludowej, wykorzystanie tańców narodowych, odwoływanie się do wątków historii ojczystej, literatury narodowej, czy obrazowanie rodzimych pejzaży. Wśród szkół narodowych działających wXIXw. znaczenie zyskała także muzyka polska ztwórczością Fryderyka Chopina na czele.

RQZZUAzHVFHiq1

Fryderyk Chopin stworzył wokresie romantyzmuromantyzmu polski styl muzyczny, wktórym odwoływał się do polskiego folklorufolkloru.
Muzyka ludowa nie była jednak dla Chopina źródłem, zktórego czerpał bezpośrednie cytaty. Poza krakowiakiem, kolędą wScherzu imelodiami kilku mazurków, próżno szukać dosłownych nawiązań. Elementami mającymi wpływ na twórczość kompozytora, były kształty melodii, postacie współbrzmień iich wiązania, również zarys budowy, szkice formy. Twórca czerpał zatem zniezwykłego bogactwa harmonicznego, fakturalnego czy formalnego muzyki ludowej. Najpełniej przedstawione jest to wmazurkach, które Chopin komponował przez całe życie.
Wysłuchajmy jednego zmazurków najwybitniejszego polskiego kompozytora.

Fryderyk Chopin czerpiąc zpełnego bogactwa muzyki ludowej iłącząc jej elementy zróżnorodnymi inspiracjami oraz uniwersalnym językiem muzycznym, stworzył nową jakość muzyczną docenianą irozumianą wcałej Europie. Kontynuatorem tradycji chopinowskiej był Stanisław Moniuszko.

Rhbxb6caY1Q2I1

Twórczość Moniuszki jest jednolita stylistycznie, choć można wniej wyróżnić dwa okresy: wileński (do 1858 r.) iwarszawski (1858–1871). Wobu kompozytor preferował pieśń, muzykę sceniczną ireligijną. To wtych utworach patriotyczny charakter twórczości Moniuszki jest najbardziej widoczny wtapiając się tym samym wnurt twórczości artystów polskich tworzących ku pokrzepieniu serc.

Sam Moniuszko wyraźnie ukazywał swą rolę jako krzewiciela kultury narodowej:

…to, co jest narodowe, krajowe, miejscowe, co jest echem dziecinnych naszych przypomnień, nigdy mieszkańcom ziemi, na której się urodzili iwzrośli, podobać się nie przestanie.

Do cech narodowych jakie odnaleźć można woperach Moniuszki należą: umiejscowienie akcji wśrodowisku polskim reprezentowanym przez bohaterów zokreślonych warstw społecznych (zwłaszcza szlachty iludu) czy prezentowanie szczegółów obyczajowych, konfliktów społecznych. Moniuszko odwoływał się także do rytmiki tańców narodowych, wszczególności poloneza, mazura, krakowiaka, wykorzystywał też cytaty melodii ludowych, np. wHrabinie – piosenka myśliwska Pojedziemy na łów, wStrasznym dworze – piosenka myśliwska Siedzi sobie zając.
Folklor był przez Stanisława Moniuszkę traktowany jako źródło inspiracji, historyzm zaś, sprowadzony był jedynie do przypominania nieodległej przeszłości, pełnił rolę aluzji, anie polegał na bezpośrednim czerpaniu tematów zhistorii. Ważną postacią muzyki ikultury polskiejXIXw. był także Oskar Kolberg.

Rc4NO7uBl7Ewt1

Oskar Kolberg był dziewiętnastowiecznym etnografem, folklorystą ikompozytorem. Urodzony wPrzysusze, twórca przeniósł się wraz zrodziną do Warszawy do oficyny Pałacu Kazimierzowskiego, gdzie jego sąsiadem był m.in. Fryderyk Chopin.
Od najmłodszych lat Kolberg łączył swoją karierę zmuzyką. Jako 16‑latek podjął pracę księgowego wkantorze bankowym Samuela Fraenkla ijednocześnie kontynuował studia muzyczne pod kierunkiemJózefa Elsnera, Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, apóźniej także Karla Friedricha Girschnera iKarla Friedricha Rungenhagena wBerlinie.

Początkowo wiązał swoją przyszłość zkarierą kompozytorską, jednak jego debiut w1836 r. przeszedł bez echa. Pod koniec lat 30. zaczął przejawiać zainteresowanie folklorem. Podczas wypraw wgronie przyjaciół notował pieśni imelodie ludowe, które opublikował wzbiorze Pieśni ludu polskiego.
Od 1845 r. przez 12 lat pracował jako urzędnik wzarządzie kolei żelaznej warszawsko‑wiedeńskiej. Jednocześnie podjął systematyczne badania terenowe, początkowo na Mazowszu, zczasem objął nimi cały obszar dawnej Rzeczpospolitej.

W1865 r. ukazał się Itom dzieła pt.Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka itańce. SeriaI. Sandomierskie. Odtąd realizował tę nową koncepcję poprzez cykle monografii regionalnych, tworzących obrazXIX‑wiecznej kultury ludowej.
Oskar Kolberg jako pierwszy badacz zebrał iusystematyzował kulturę ludową, dzieląc ją według regionów. Jego badania ipublikacje etnograficzne przyczyniły się do rozwoju tej dziedziny nauki izainspirowania młodych twórców kulturą ludową ojczyzny. Nurt muzyki narodowej był także kontynuowany przez kompozytorów młodszego pokolenia, m.in. Władysława Żeleńskiego czy Zygmunta Noskowskiego.

R14IwnApAHfRk1

RhaD2fseypDNT1

Jeden zgłównych przedstawicieli neoromantyzmu wmuzyce polskiej inajwybitniejszy po Stanisławie Moniuszce twórca oper ipieśni.
Studiował wKrakowie uFranciszka Mireckiego (kompozycja), wPradze uAlexandra Dreyschocka (fortepian) iJ. Krejčiego (organy, kontrapunkt), atakże wParyżu uBertholda Damckego iNapoleona‑Henriego Rebera (kompozycja).

Główną dziedziną jego twórczości była muzyka wokalna, agłównymi uprawianymi gatunkami pieśń solowa (ponad 100), pieśń chóralna iopera (Konrad Wallenrod, Goplana, Stara Baśń). Opery Żeleńskiego mają charakter liryczny, podobnie jak jego pieśni solowe, wktórych nawiązywał do tradycji Moniuszki. Żeleński uprawiał też muzykę instrumentalną, wktórej łączył tradycje muzyki klasycznej zelementami polskiego folkloru. Jest także autorem 2 symfonii, uwertur (WTatrach, Echa leśne) czy Suity tańców polskich.

RjpIsLbKvzC9K

Kompozytor, pedagog, dyrygent ipublicysta.
Kształcił się początkowo uJana Hornziela (skrzypce), następnie wlatach 1864–1867 wInstytucie Muzycznym wWarszawieuApolinarego Kątskiego(skrzypce),Stanisława Moniuszki(harmonia) iFranciszka Ciaffeiego (śpiew). Wlatach 1872–1875 kontynuował naukę uFryderyka Kiela (kompozycja) iRicharda Wüersta (instrumentacja) wBerlinie.

Mimo że Zygmunt Noskowski zostawił po sobie pokaźną spuściznę, wpraktyce koncertowej pozostaje przede wszystkim twórcą muzyki symfonicznej, kontynuatorem linii Stanisława Moniuszki (którego był studentem) iIgnacego Feliksa Dobrzyńskiego. Idąc śladami swoich poprzedników, kładł szczególny nacisk na eksponowanie wswojej twórczości przede wszystkim melodii. Pisał melodie piękne, chwytające za serce iwpadające wucho.

Noskowski jest twórcą pierwszego polskiego poematu symfonicznego, formy wynalezionej przez Liszta, który doceniał twórczość polskiego kompozytora. Steppowstały w1896 r. to pod względem budowy tradycyjne allegro sonatowe zdwoma kontrastującymi tematami opartymi na motywach zaczerpniętych zfolkloru polskiego iukraińskiego. Dzięki kompozytorom polskim działającym wXIXw. polska kultura miała szansę przetrwać irozwinąć się, jednocześnie kompozytorzy natchnęli młodsze pokolenia twórców do spojrzenia na muzykę ludową wnowy, oryginalny sposób.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

R1HPjSapznwJc1

RQZZUAzHVFHiq1

Rhbxb6caY1Q2I1

Rc4NO7uBl7Ewt1

RhaD2fseypDNT1

R1JMYdiIQd4i2